STRONA ARCHIWALNA

Aktualna strona Wydziału Historii: https://historia.uwb.edu.pl/
Aktualna strona Wydziału Stosunków Międzynarodowych: https://sm.uwb.edu.pl/


 

Zdolności finansowe państw jagiellońskich

Zdolności finansowe państw jagiellońskich w XVI wieku na tle porównawczym

Nr projektu: 2017/27/L/HS3/02242

Źródło finansowania: Narodowe Centrum Nauki

Rodzaj projektu: Daina

Kierownik: dr Piotr Guzowski

Wysokość finansowania: 967.400 zł

Rozpoczęcie: 2018

Teorie opisujące modernizację państw wczesnonowożytnych podkreślają kluczową rolę kosztów prowadzenia przez nie wojny jako głównego czynnika sprawczego przemian instytucjonalnych. Sukces prowadzonych działań militarnych i powodzenie procesów modernizacyjnych uzależniona były więc od możliwości zbudowania efektywnego systemu podatkowego, a także możliwości pożyczenia niezbędnych w okresie kryzysu finansowego brakujących sum pieniędzy. Niestety polscy i litewscy badacze nie biorą udziału w międzynarodowych dyskusjach nad procesami budowy państw i ich finansowymi zdolnościami. Z tego powodu Rzeczpospolita Obojga Narodów w literaturze zachodnioeuropejskiej jest wskazywana jako modelowy przykład państwa, które skazane było na porażkę ze względu na swój nieefektywny ustrój, brak centralizacji i sprawnej administracji, niedorozwój gospodarczy i strukturę społeczną wpływających na stosunkowo niewielkie zdolności finansowe.

W naszym projekcie stawiamy hipotezę, że w początkach epoki nowożytnej państwa Jagiellonów weszły na ścieżkę modernizacji charakterystyczną dla innych państw europejskich i mimo minimalnej zaledwie centralizacji oraz zapóźnienia gospodarczego, którego cechami był brak licznych dużych ośrodków miejskich i dominacja gospodarki wiejskiej, udało się osiągnąć możliwości finansowe na poziomie gwarantującym sukcesy w konfliktach zbrojnych.
Głównym celem projektu jest zbadanie zdolności finansowych Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego w XVI wieku (1492-1586). Realizacja tego zadania wymagać będzie podjęcia szerokiej gamy zagadnień szczegółowych takich jak:
1. Obliczenie wielkości wpływów podatkowych (z podatków zwyczajnych i nadzwyczajnych);
2. Opracowanie dochodowości domeny monarszej oraz oszacowanie skali dochodów wynikających z monopoli o genezie średniowiecznej takich jak np. produkcja mennicza czy monopol solny;
3. Zbadanie rynku kredytowego związanego najpierw z kredytem królewskim, a następnie z długiem publicznym;
4. Zanalizowanie przepływu środków między oboma państwami jagiellońskimi;
5. Przeanalizowanie przemian instytucjonalnych umożliwiających zwiększenie
zdolności finansowych państwa.

W celu zrekonstruowania królewskich/wielkoksiążęcych i publicznych dochodów
analizie zostaną poddane takie źródła jak Metryka Koronna i Metryka Litewska, sumariusze podatkowe, rachunki królewskie i wielkoksiążęce i rachunki dworów. Informacje zawarte w źródłach zostaną przeniesione do baz danych i zanalizowane za pomocą metod statystycznych.
Wyniki realizacji naszego projektu nie tylko poszerzą naszą wiedzę o historii gospodarczej i politycznej państw jagiellońskich, ale przede wszystkim włączą historyków polskich i litewskich w światową dyskusję na temat procesu budowania państw nowożytnych. Wprowadzimy do obiegu międzynarodowego nowe dane, które pozwolą lepiej zrozumieć specyfikę europejskich regionów peryferyjnych, co pozwoli też zrewidować istniejące w nauce koncepcje lub stworzyć nowe.

Wykonawcy:

  • Piotr Guzowski
  • Marzena Liedke
  • Karol Łopatecki
  • Radosław Poniat
Wystąpienia:
  • P. Guzowski, M. Liedke, K. Łopatecki, R. Poniat, Finansowe i społeczne konsekwencje Unii LubelskiejXXVIII Konferencja Komisji Lituanistycznej przy Komitecie Nauk Historycznych PAN, Warszawa 24–25.09.2019
  • P. Guzowski, M. Liedke, R. Poniat, Kto nie zapłacił podatku w Wielkim Księstwie Litewskim w dobie wojny północnej (1565-1567)?,
  • Między obowiązkami, przywilejami a prawem. Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku. Elity władzy w państwie polsko-litewskim, Ustroń 20 – 22 X 2021 r. Referat: Karol Łopatecki, Sędziowie ziemscy jako elity prowincjonalne – charakterystyka zbiorowa oparta na badaniach kwantytatywnych.
Publikacje:
  • Karol Łopatecki, Podatek podwodowy do połowy XVII stulecia w Koronie, „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 83 (2022), s. 175–199.
  • Karol Łopatecki, O sposobach udostępniania zawartości ksiąg metryk królewskich, „Zapiski Historyczne” 86 (2021), s. 139-158.
  • P. Guzowski, King’s debts and king’s creditors in Poland in the first half of the 15th century w: A History of Credit Markets in Central Europe: the Middle Ages and Early Modern Period, red. R. Zaoral, P. Slavickova (Routledge, 2020)

©2022 Wszystkie prawa zastrzeżone.

W ramach naszego serwisu www stosujemy pliki cookies zapisywane na urządzeniu użytkownika w celu dostosowania zachowania serwisu do indywidualnych preferencji użytkownika oraz w celach statystycznych. Użytkownik ma możliwość samodzielnej zmiany ustawień dotyczących cookies w swojej przeglądarce internetowej. Więcej informacji można znaleźć w Polityce Prywatności Uniwersytetu w Białymstoku. Korzystając ze strony wyrażają Państwo zgodę na używanie plików cookies, zgodnie z ustawieniami przeglądarki.